همگی ما واژه بازار را بر سر زبان‌ها شنیده‌ایم اما در این مقاله به بررسی مفهوم بازار و کارکرد آن در جامعه می‌پردازیم. این واژه کهن ایرانی نه‌تنها در ایران بلکه در کشورهای عربی، عثمانی، ترکی و برخی کشورهایی اروپایی نیز رواج داشته است. اما در دوره اسلامی که شهرنشینی گسترش پیدا کرد مفهوم بازار نیز در کشورهای بیشتری رواج پیدا کرد. برای مثال با توسعه یافتن شهر کوفه، مفهومی به نام بازار در این شهر به وجود آمد که مردم می‌توانستند ابتدای روز به بازار بروند، بساط خود را پهن کنند و تا آخر شب آنجا باشند. اما با گسترش شهرهای مختلف به‌تدریج دکان‌ها به وجود آمدند که باعث شد هر فروشنده مکان ثابتی را به‌عنوان دکان به خود اختصاص دهد.

توسعه بازار در ایران

در قرن اول هجری بازارهای ایران توسعه بسیاری یافتند اما با آغاز قرن سوم که حکومت‌های محلی تشکیل شدند و اقتصاد رونق بسیاری یافت، استفاده از مفهوم بازار نیز به طرز گسترده‌ای افزایش پیدا کرد. در این دوران ساخت‌وساز و عمران رونق یافت و با درنظر گرفتن شیوه حکومت طاهریان و سامانیان این موضوع قابل‌قبول است زیرا آنها در دوران خود به شکوفایی اقتصادی کشور و رونق آن در دیگر زمینه‌ها کمک شایانی کردند.

نه‌تنها در دوران این حکومت‌ها بلکه بعد از آن هم رونق اقتصادی ایران هرروز در حال افزایش بود اما با حمله مغولان، اقتصاد ایران به یک‌باره دچار دگرگونی و افت شد. بازارها از رونق افتادند و مردم بسیاری کسب‌وکار خود را از دست دادند. بعدازاین ویرانی‌ها افراد زیادی سعی کردند که رونق بازار را به جامعه برگردانند. ازجمله این افراد می‌توان به خواجه رشیدالدین اشاره کرد که شهری کوچک به نام ربع رشیدی در نزدیکی تبریز ساخت که دارای سی هزار خانه، ۱۵۰۰ دکان، بیست و چهار کاروانسرا، شماری مسجد، مدرسه، حمام، کارگاه رنگرزی، دارالضرب و کارگاه کاغذ سازی بود.

شهرهای پررونق

در دوره صفویه که بازارها رونق گذشته خود را به‌دست آوردند شهر اصفهان و تبریز از مهم‌ترین شهرهای کشور بودند. دران زمان اولیا چپلی که به تبریز سفرکرده بود تعداد دکان‌های شهر را حدود ۷۰۰۰ باب، و کاروانسراها و خان‌ها را حدود دویست و هفتاد باب بیان کرده بود. در سایت پروژه سنتر و در این مقاله به بررسی مفهوم واژه بازار در ایران و کارکرد آن می‌پردازیم.